Wprowadzenie

Branża gazowa w Polsce, podobnie jak w całej Europie, stoi przed wyzwaniem transformacji energetycznej i dostosowania się do coraz bardziej restrykcyjnych regulacji środowiskowych. Polskie firmy gazowe coraz aktywniej wdrażają ekologiczne rozwiązania, które mają na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych, minimalizację wpływu na środowisko naturalne oraz przygotowanie do udziału w gospodarce zeroemisyjnej. W niniejszym artykule przedstawimy przegląd najważniejszych inicjatyw ekologicznych podejmowanych przez polskie firmy gazowe.

Redukcja śladu węglowego w procesach operacyjnych

Polskie firmy gazowe inwestują znaczące środki w technologie i procedury mające na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych związanych z ich działalnością operacyjną.

Monitorowanie i redukcja emisji metanu

Metan jest gazem cieplarnianym o potencjale ocieplenia globalnego około 25 razy większym niż dwutlenek węgla. Polskie firmy gazowe wdrażają zaawansowane systemy monitorowania i redukcji emisji metanu w całym łańcuchu wartości - od wydobycia po dystrybucję.

PGNiG wdrożył program kompleksowego monitorowania emisji metanu z wykorzystaniem dronów wyposażonych w detektory gazu oraz stałych systemów detekcji. Dzięki temu firma może szybko zlokalizować i usunąć nieszczelności, redukując emisje metanu o około 35% w porównaniu do 2018 roku.

Efektywność energetyczna

Zwiększenie efektywności energetycznej procesów operacyjnych jest jednym z priorytetów polskich firm gazowych. Obejmuje to modernizację instalacji, optymalizację procesów oraz wykorzystanie odpadowego ciepła.

Polskie LNG zwiększyło efektywność energetyczną terminalu w Świnoujściu o ponad 20% dzięki wdrożeniu zaawansowanego systemu zarządzania energią oraz instalacji odzysku ciepła. Ciepło odpadowe z procesu regazyfikacji jest wykorzystywane do ogrzewania budynków administracyjnych oraz w procesach technologicznych.

Elektromobilność floty firmowej

Polskie firmy gazowe systematycznie zastępują konwencjonalne pojazdy służbowe modelami elektrycznymi lub hybrydowymi. PGNiG ogłosił plan, zgodnie z którym do 2025 roku 40% floty firmowej będzie składać się z pojazdów zeroemisyjnych.

Gaz jako paliwo przejściowe w transformacji energetycznej

Gaz ziemny jest często postrzegany jako paliwo przejściowe w procesie transformacji energetycznej ze względu na niższą emisję CO2 w porównaniu z węglem czy ropą naftową. Polskie firmy gazowe aktywnie promują wykorzystanie gazu jako elementu strategii dekarbonizacji.

Zastępowanie węgla gazem w energetyce

PGNiG współpracuje z producentami energii elektrycznej w celu zastąpienia elektrowni węglowych jednostkami gazowymi, które charakteryzują się o około 50-60% niższą emisją CO2 na kilowatogodzinę wyprodukowanej energii. W 2022 roku firma podpisała umowy na dostawy gazu do nowych bloków gazowych o łącznej mocy ponad 2 GW.

Rozwój kogeneracji gazowej

Kogeneracja, czyli jednoczesna produkcja energii elektrycznej i ciepła, jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów wykorzystania gazu. Polskie firmy gazowe, w tym PGNiG i Gaspol, aktywnie inwestują w rozwój małych i średnich jednostek kogeneracyjnych dla przemysłu i ciepłownictwa komunalnego.

Gaspol uruchomił program wspierający przedsiębiorstwa w zastępowaniu kotłów węglowych wysokosprawnymi jednostkami kogeneracyjnymi zasilanymi gazem LPG. Program obejmuje dofinansowanie inwestycji oraz preferencyjne warunki dostaw paliwa.

Rozwój odnawialnych i niskoemisyjnych gazów

Polskie firmy gazowe intensywnie inwestują w rozwój technologii produkcji i wykorzystania odnawialnych oraz niskoemisyjnych gazów, które w przyszłości mogą zastąpić konwencjonalny gaz ziemny.

Biogaz i biometan

Produkcja biogazu i jego oczyszczanie do jakości biometanu to jeden z kierunków rozwoju polskich firm gazowych. PGNiG realizuje program "Innogy", którego celem jest budowa i przyłączanie do sieci gazowej biogazowni wykorzystujących odpady rolnicze i komunalne.

W ramach programu firma planuje do 2025 roku uruchomić co najmniej 10 instalacji o łącznej wydajności około 100 mln m³ biometanu rocznie. Biometan jest wprowadzany do sieci gazowej i może być wykorzystywany dokładnie tak samo jak konwencjonalny gaz ziemny, ale charakteryzuje się neutralnym bilansem emisji CO2.

Wodór jako paliwo przyszłości

Wodór jest postrzegany jako jedno z kluczowych paliw przyszłości ze względu na zerową emisję CO2 w miejscu użytkowania. Polskie firmy gazowe prowadzą intensywne prace nad technologiami produkcji, transportu i wykorzystania wodoru.

PGNiG uruchomił w 2022 roku pilotażową instalację do produkcji zielonego wodoru (przy wykorzystaniu energii z OZE) o wydajności 30 kg/h. Firma pracuje również nad technologią zatłaczania wodoru do sieci gazowej w ramach projektu "Hydrogen Highway".

Gaz-System, operator systemu przesyłowego, realizuje projekt "GOZ" (Gotowi na zielony wodór), którego celem jest przygotowanie infrastruktury przesyłowej do transportu mieszanin gazu ziemnego z wodorem. W ramach projektu firma testuje różne stężenia wodoru (do 23%) i ich wpływ na materiały oraz urządzenia instalacji gazowych.

Power-to-Gas

Technologia Power-to-Gas (P2G) umożliwia konwersję nadwyżek energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii na wodór lub metan syntetyczny, który może być wprowadzony do sieci gazowej. Polskie firmy gazowe realizują projekty pilotażowe w tym obszarze.

PGNiG, we współpracy z naukowcami z Politechniki Warszawskiej, uruchomił pilotażową instalację P2G, która wykorzystuje energię z farmy fotowoltaicznej do produkcji wodoru, a następnie, w procesie metanizacji z wykorzystaniem CO2 z biogazowni, przekształca go w metan syntetyczny.

Innowacyjne projekty ekologiczne

Polskie firmy gazowe angażują się w realizację innowacyjnych projektów ekologicznych, które wykraczają poza ich podstawową działalność operacyjną.

Wychwytywanie i składowanie CO2 (CCS)

Technologia CCS (Carbon Capture and Storage) umożliwia wychwytywanie dwutlenku węgla z procesów przemysłowych i jego trwałe składowanie w strukturach geologicznych. PGNiG prowadzi badania nad wykorzystaniem wyeksploatowanych złóż gazu jako magazynów CO2.

Firma zrealizowała pilotażowy projekt zatłaczania CO2 do złoża Borzęcin, co pozwoliło na zgromadzenie cennych doświadczeń technologicznych. Trwają prace nad skalowaniem tej technologii i jej komercyjnym wykorzystaniem.

Rekultywacja terenów poprzemysłowych

Polskie firmy gazowe aktywnie angażują się w rekultywację terenów poprzemysłowych, w tym obszarów po zakończonej eksploatacji złóż. Polskie LNG zrealizowało projekt rekultywacji 40 hektarów terenów zdegradowanych w Świnoujściu, tworząc tam park z rodzimymi gatunkami roślin.

Ochrona bioróżnorodności

Firmy gazowe realizują programy ochrony bioróżnorodności na terenach swoich instalacji i w ich otoczeniu. PGNiG wdrożył program "Zielona infrastruktura", w ramach którego na terenach należących do firmy tworzone są siedliska dla owadów zapylających, instalowane są budki lęgowe dla ptaków oraz sadzone są miododajne rośliny.

Certyfikacja i raportowanie środowiskowe

Polskie firmy gazowe coraz większą wagę przywiązują do transparentności w zakresie wpływu na środowisko oraz do certyfikacji swoich działań ekologicznych.

Systemy zarządzania środowiskowego

Wiodące firmy sektora wdrożyły certyfikowane systemy zarządzania środowiskowego zgodne z normą ISO 14001. Systemy te obejmują kompleksowe procedury identyfikacji i minimalizacji wpływu na środowisko, zarządzania odpadami oraz reagowania na sytuacje awaryjne.

Raportowanie ESG

Firmy gazowe publikują coraz bardziej szczegółowe raporty dotyczące czynników środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG - Environmental, Social, Governance). PGNiG od 2020 roku publikuje rozbudowany raport zrównoważonego rozwoju, który obejmuje szczegółowe dane dotyczące emisji gazów cieplarnianych, zużycia zasobów oraz realizowanych inicjatyw ekologicznych.

Wyzwania i perspektywy

Polskie firmy gazowe, mimo znaczących postępów w zakresie wdrażania ekologicznych rozwiązań, stoją przed istotnymi wyzwaniami związanymi z transformacją energetyczną.

Regulacje prawne

Coraz bardziej restrykcyjne regulacje unijne, w tym Europejski Zielony Ład, wymagają od firm gazowych głębokiej transformacji modelu biznesowego. Szczególnym wyzwaniem jest dostosowanie się do mechanizmu granicznego podatku węglowego (CBAM) oraz systemu handlu emisjami (EU ETS).

Finansowanie transformacji

Transformacja w kierunku zrównoważonego modelu działalności wymaga znaczących nakładów inwestycyjnych. Polskie firmy gazowe aktywnie poszukują źródeł finansowania, w tym środków z funduszy unijnych oraz instrumentów finansowych dedykowanych zielonej transformacji.

Perspektywy rozwoju

Mimo wyzwań, ekologiczna transformacja sektora gazowego stwarza również nowe możliwości biznesowe. Polskie firmy gazowe coraz częściej postrzegają się nie jako dostawcy konkretnego paliwa, ale jako kompleksowi dostawcy usług energetycznych, obejmujących zarówno gaz ziemny, jak i odnawialne źródła energii oraz rozwiązania z zakresu efektywności energetycznej.

Podsumowanie

Polskie firmy gazowe aktywnie wdrażają ekologiczne rozwiązania, dostosowując swoją działalność do wymogów transformacji energetycznej. Kluczowe obszary tych działań obejmują redukcję śladu węglowego w procesach operacyjnych, rozwój odnawialnych i niskoemisyjnych gazów oraz realizację innowacyjnych projektów ekologicznych.

Mimo znaczących wyzwań regulacyjnych i finansowych, sektor gazowy w Polsce systematycznie ewoluuje w kierunku zrównoważonego modelu działalności. W perspektywie najbliższych 10-15 lat możemy spodziewać się, że firmy gazowe będą odgrywać istotną rolę w procesie transformacji energetycznej, zarówno jako dostawcy paliwa przejściowego (gazu ziemnego), jak i aktywni uczestnicy rynku odnawialnych źródeł energii.